لغت آلترناتیو به‌معنی جایگزین است.
در فرهنگ سیاسی، ۲معنا برای آلترناتیو وجود دارد:
۱. در کشورهای دموکراتیک، به حزبی که در مقابل حزب حاکم قرار می‌گیرد و خود را برای کسب قدرت در انتخابات بعدی آماده می‌کند، آلترناتیو یا دولت سایه می‌گویند.
۲. در کشورهای غیردموکراتیک، منظور از آلترناتیو تشکلی است که قصد سرنگون کردن قدت حاکم را دارد و از برنامه‌ها و نیروهای لازم برای تحقق این هدف برخوردار است.
مهمترین خصوصیات آلترناتیو برای حکومتهای دیکتاتوری
۱. نیروی آلترناتیو نیرویی فداکار، از خود گذشته و رزمنده است که دشمنی‌اش با نظام حاکم ظالم برای همه روشن است. این نیرو که همواره در جنگ با دشمن بوده، شهدای زیادی را تقدیم خلقش کرده است. اسرای زیادی در هر دوره در زندانهای دشمن داشته و دارد. زندانیانی که مقاومت و ایستادگی‌شان چه بسا باعث اعدام و شهادتشان شده است. این نیرو به هدفش ایمان دارد. هدفی که همان آزادی مردمش می‌باشد، برایش از همه چیز مهم‌تر است. از جان، مال، خانواده و...
۲. آلترناتیو از دل مردم و اجتماع خودش برخاسته و برای آنها مبارزه می‌کند.
۳. نیرویی است که متکی و مجهز به اطلاعات مردمی است و در شرایطی که دشمن به سرکوب گسترده دست زده است، با ریشه‌هایی که در میان مردم دارد می‌تواند با به‌دست آوردن اطلاعات نظام حاکم، واقعیت و ماهیت آنها را افشا کند.
۴. آلترناتیو به هیچ قدرتی وابسته نیست. به‌معنای واقعی کلمه مستقل است و به‌طور خاص از نظر مالی تنها به خود و به مردمش و هوادارانش وابسته است.
۵. آلترناتیو باید دارای یک تشکیلات قوی و دموکراتیک باشد.
۶. آلترناتیو باید رهبری مشخصی داشته باشد که از دل نبرد با رژیم حاکم که دشمن مردم است سر برآورده و در طی سالیان در صحنه‌های سخت و حساس، صداقت و صلاحیت خود را نشان داده باشد. رهبری که دست در آتش مبارزه با دیکتاتوری داشته باشد و بهای همه رنجهای آن را داده باشد.
۷. آلترناتیو باید دربرگیرنده طبقات و اقشار مختلف جامعه و خواهان یک نظام دموکراتیک باشد.
۸. نیروی آلترناتیو باید از نظر بین‌المللی شناخته‌شده باشد و این شناخته‌شدگی را در طی مبارزه سالیانش به‌دست آورده باشد.
